Uchwała nr 81/2015 Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej
UCHWAŁA NR 81/2015
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej
z dnia 15 czerwca 2015 r.
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej zdecydowało utrzymać w mocy uchwałę ORA
w Poznaniu z dnia 23 maja 2014 r. odmawiającą udostępnienia Fundacji Badań nad Prawem
z siedzibą we Wrocławiu informacji publicznej poprzez przesłanie kserokopii uzasadnienia wszystkich negatywnych ocen cząstkowych z zakresu prawa karnego i gospodarczego sporządzonych przez właściwych egzaminatorów w związku z przeprowadzonym egzaminem adwokackim w 2014 r.
Uzasadnienie
Pismami z dnia 12 i 15 kwietnia 2014 r. Fundacja Badań nad Prawem zwróciła się do ORA
w Poznaniu o udostępnienie informacji publicznej poprzez przesłanie kserokopii uzasadnienia wszystkich negatywnych ocen cząstkowych z zakresu prawa karnego i gospodarczego sporządzonych przez właściwych egzaminatorów w związku z przeprowadzonym egzaminem adwokackim w 2014 r.
Dnia 23 maja 2014 r. ORA w Poznaniu podjęła uchwałę o odmowie udostępnienia informacji.
Dnia 6 czerwca 2014 r. Fundacja Badań nad Prawem skierowała do Naczelnej Rady Adwokackiej pismo, wskazując, iż zaskarża ona w/w uchwałę. Fundacja zarzuciła organowi, iż procedował on w niewłaściwym trybie, albowiem w miejsce uchwały winien był wydać decyzję. Dodatkowo Skarżąca wskazała, że sprawa o udostępnienie informacji publicznej nie jest sprawą osobową, przez co nie ma doń zastosowania art. 45 ust. 3 Prawa o adwokaturze. Ponadto, Skarżąca wskazała, że ustawa o dostępie do informacji publicznej nie operuje pojęciem dysponenta ani władania.
Odwołanie Fundacji Badań nad Prawem od uchwały ORA w Poznaniu nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w pełni podziela argumentację zawartą w treści uchwały ORA w Poznaniu i przyjmuje ją za własną.
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej wskazuje, że Skarżąca zwróciła się do Okręgowej Rady Adwokackiej o udostępnienie uzasadnień wszystkich negatywnych ocen cząstkowych z zakresu prawa karnego i gospodarczego w związku z przeprowadzanym egzaminem adwokackim w roku 2014 r. Dokonując wykładni językowej wniosku, należy uznać, iż wnioskodawca zwracał się
o udostępnienie mu uzasadnień egzaminatorów, będących członkami Komisji Egzaminacyjnych powołanych przez Ministra Sprawiedliwości. Tym samym Okręgowa Rada Adwokacka nie jest
w posiadaniu takich informacji, albowiem posiadaczem informacji o uzasadnieniach negatywnych ocen z egzaminu adwokackiego jest każdorazowo Minister Sprawiedliwości. Ustawa o dostępie do informacji publicznej w art. 4 ust. 3 wskazuje, że obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, będące w posiadaniu takich informacji. Nawet
w przypadku, gdyby żądana informacja była informacją publiczną (a taką nie jest), to i tak Okręgowa Rada Adwokacka nie dysponując taką informacją, nie miała czego przekazywać.
W kwestii merytorycznej zasadniczą kwestią jest odpowiedź na pytanie, czy uzasadnienia oceń z egzaminu adwokackiego są informacją publiczną, o której mowa w art. 61 Konstytucji RP
i w uchwalonej w oparciu o treść art. 61 ust. 4 Konstytucji RP ustawie o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z przepisem art. 61 Konstytucji RP, gdzie zdefiniowano zakresowo pojęcie informacji publicznej ?Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadanie władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa?.
Nie ulega wątpliwości, iż organizacja egzaminu i jego wyniki mieszczą się w zakresie ?działalności organów samorządu zawodowego?, jakim jest samorząd adwokacki. By ustalić, czy jest to informacja publiczna należy więc wyjaśnić, czy działalność samorządu zawodowego w tym zakresie stanowi wykonywanie zadań władzy publicznej.
Przepis art. 17 Konstytucji RP stanowi, iż: ?1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony?. Treść art. 3 Prawa o adwokaturze stanowi: ?1. Zadaniem samorządu zawodowego adwokatury jest:
1) tworzenie warunków do wykonywania ustawowych zadań adwokatury;
2) reprezentowanie adwokatury i ochrona jej praw;
3) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o wykonywaniu zawodu adwokata;
4) doskonalenie zawodowe adwokatów i kształcenie aplikantów adwokackich;
5) ustalanie i krzewienie zasad etyki zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie;
6) sprawowanie zarządu majątkiem samorządu adwokackiego i rozporządzanie nim?.
W doktrynie prawa i orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do szeroko rozumianych władz publicznych oraz wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa (por. M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002, s. 28 i n.).
Zważywszy na powyższe, uznać jednak należy, iż prowadzenie egzaminów adwokackich oraz ich ocena stanowi realizację zadań własnych samorządu zawodowego i nie stanowi ?wykonywania zadań władzy publicznej?. Nie jest bowiem zadaniem władzy publicznej przeprowadzanie egzaminu adwokackiego. Dlatego też ta część działalności samorządu zawodowego nie stanowi informacji publicznej i nie jest objęta zasadami dostępu do informacji publicznej.
Niezależnie od powyższego należy uznać, że przystąpienie do egzaminu adwokackiego,
a zatem działanie, mające na celu ewentualne uzyskanie uprawnień adwokata, nie jest sprawą publiczną, przez którą należy rozumieć wszelkie działania (zaniechania) podmiotów podejmujących czynności w celu realizacji zadań zaliczanych do szeroko rozumianego interesu publicznego, ani działaniem związanym w jakikolwiek sposób ze sprawowaniem funkcji publicznej przez zdającego, nawet przy przyjęciu założenia, że po ewentualnym uzyskaniu uprawnień uzyska status osoby zaufania publicznego. Postępowanie egzaminacyjne nie ma charakteru konkursowego, a co za tym idzie każdy z egzaminowanych poddany zostaje indywidualnej weryfikacji w zakresie swojej wiedzy, która to weryfikacja jest uregulowana ustawowo przez ustalenie potencjalnej ścieżki odwoławczej
w przypadku niezadowolenia z uzyskanego wyniku. Czym innym są kryteria oceny danych prac, które w istocie swojej winny być udostępnione, a czym innym uzasadnienia indywidualnych ocen przyznanych poszczególnym osobom prywatnym przystępującym do egzaminu.
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej wskazuje, że decyzja aplikanta adwokackiego
o udziale w egzaminie ma charakter decyzji prywatnej, albowiem jest to działanie mające na celu dopiero uzyskanie uprawnień adwokata (jest to działanie poprzedzające sprawowanie funkcji publicznej przez zdającego) a wyniki egzaminu dotyczące takiej osoby dotyczą jej sfery prywatnej,
a nie uprawnień zawodowych. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do sytuacji, w której wszelkie działania osób mogących w przyszłości uzyskać status osoby zaufania publicznego stanowiłyby informacje publiczne. Doprowadziłoby to do sytuacji, w której osoby postronne mogłyby mieć prawo wglądu w akta indywidualnych postępowań w pełnym, nieograniczonym zakresie.
A zatem praca egzaminacyjna kandydatów faktycznie jest dokumentem prywatnym, gdyż obrazuje zakres zdobytej przez niego wiedzy prawniczej oraz umiejętności jej zastosowania w praktyce.
W ocenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej także sporządzone przez egzaminatora dokumenty obejmujące ocenę cząstkową i uzasadnienie tej oceny nie będą mieścić się w zakresie definicji pojęcia ?dokumentu urzędowego? w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Kompetencje osoby, która dokonała utrwalenia i podpisania oświadczenia woli lub wiedzy, muszą być bezpośrednio bowiem związane z przysługującym jej statusem funkcjonariusza publicznego. Tak więc posiadanie przez egzaminatora statusu funkcjonariusza publicznego z racji pełnienia zawodowych czynności sędziowskich lub prokuratorskich nie ma znaczenia w zakresie wykonywania przez niego obowiązków wykraczających poza jego obowiązki zawodowe, związanych
z pełnieniem funkcji egzaminatora w komisji egzaminacyjnej przeprowadzającej egzamin prawniczy. Skutkiem odmiennej wykładni byłby różny status prawny tożsamych co do istoty dokumentów sporządzonych przez dwóch egzaminatorów, np. egzaminatora będącego sędzią oraz egzaminatora będącego adwokatem, nakazujący stosowanie przepisów ustawy w pierwszym wypadku,
a wykluczający taką możliwość w drugim. Takie stanowisko wyraził także Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt IV SAB/Wr277/14 w sprawie ze skargi Fundacji Badań nad Prawem na bezczynność Okręgowej Rady Adwokackiej we Wrocławiu.
Jakkolwiek Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej stoi na stanowisku, że gdy informacja nie stanowi informacji o sprawach publicznych, załatwienie zgłoszonego we wniosku żądania następuje w drodze pisma (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. akt I OSK 50/06, LEX nr 291197; z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 707/10, wyrok WSA w Gdańsku z dnia 29 maja 2013 r. - II SA/Gd 183/13 oraz postanowienie z dnia 19 stycznia 2011 r., sygn. akt I OSK 8/11), to ostatecznie należy uznać, że ORA w Poznaniu w prawidłowym trybie podjęła decyzję
o nieprzekazywaniu informacji Skarżącej.
Uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej jest bowiem niczym innym, jak decyzją organu kolegialnego, która zgodnie z przepisami prawa innej nazwy nosić nie może. Fakt, iż uchwała ta została podjęta w głosowaniu tajnym, choć przedmiotem rozpatrywania przez organ nie była sprawa osobowa, nie stanowi o podjęciu uchwały w niewłaściwym trybie, ani też nie implikuje faktu, iż uchwała ta objęta jest błędem formalnym. Błąd taki zachodziłby bowiem jedynie w sytuacji, gdyby uchwała, którą należało podjąć w głosowaniu tajnym, podjęta zostałaby bez zachowania tajności.
W związku z powyższym, na podstawie art. 58 pkt 8 ustawy Prawo o adwokaturze z dnia
26 maja 1982 r. (Dz.U. Nr 123 z 2002 r., poz. 1058 z późn. zm.), orzeczono jak w sentencji.
Prezes
Naczelnej Rady Adwokackiej
(Andrzej Zwara)
Adw. Andrzej Zwara
POUCZENIE
1. Niniejsza decyzja jest ostateczna w tym postępowaniu.
2. Skarga na niniejszą decyzję może zostać wniesiona na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, za pośrednictwem organu, który ją wydał.
3. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu uchwały.
4. Skargę wnosi się w ilości dwóch egzemplarzy.
Odpis uchwały doręczyć:
- Fundacji Badań nad Prawem
- Okręgowej Radzie Adwokackiej w Poznaniu
- Ministrowi Sprawiedliwości